09. Dorosłe Dzieci Alkoholika a lęk przed bliskością

Lęk przed bliskością wiąże się zwykle z silnym, skrywanym pragnieniem bliskości. Może go odczuwać każdy z nas, choć jest on szczególnie silny u dorosłych dzieci alkoholików. Intymność, bliskość, wrażliwość to stany nieznane osobom, które wychowały się w domach dysfunkcjonalnych, ponieważ ich głównym celem było przetrwanie.

„Wszystko w moim związku układa się nie tak. Wiem, że to moja wina. Próbowałem wszystkiego co w mojej mocy, żeby to naprawić, ale bezskutecznie. Nawet nie mam pewności, czy go/ją kocham. Może w ogóle nie wiem, co to jest miłość. Mam mętlik w głowie”.

Czy kiedykolwiek tak się czułeś? Wszyscy tak się czuliśmy i wszyscy mówiliśmy podobne rzeczy w trakcie burzliwego lub nieudanego związku. Czy takie odczucia są normalne? To zależy, czy czujecie się tak z powodu obecnych okoliczności, czy też Wasze odczucia wynikają z zakorzenionych przekonań, które stały się elementem waszej samooceny, ponieważ w dzieciństwie raniono Was raz po raz. W obu przypadkach uczucia są jednakowo bolesne, ale w drugim znacznie trudniej je przezwyciężyć. Inne dobrze znane uczucia to: zagubienie, poczucie uwięzienia, bezsilność wobec swojego przeznaczenia. Aby dokładnie przyjrzeć się problemom, warto uświadomić sobie komunikaty, zepchnięte do podświadomości, które wciąż wywierają wpływ na wszystkie aspekty naszego życia.

„Kocham Cię. Odejdź”.
Czasem Twój rodzic był czuły i kochający, innym razem wrogi i odpychający. Brakowało w tym konsekwencji. Tak właśnie pojmowałeś miłość jako dziecko. Zastanawiasz się dlaczego pociągają Cię osoby, które jednego dnia są kochające a drugiego odpychające. Osoby, które obiecują, że zadzwonią i nie robią tego, wydają Ci się bardziej godne pożądania niż te, na których można polegać. Jeżeli związałeś się z osobą konsekwentną, odbierasz ją jako kogoś niepewnego, gdyż tego rodzaju zachowanie jest Ci po prostu obce.

„Niczego nie potrafisz zrobić dobrze. Jesteś mi potrzebny”
Będąc dzieckiem, nigdy nie mogłeś sprostać wymaganiom swojego uzależnionego od alkoholu rodzica, choćbyś nie wiem jak się starał. Nigdy nie byłeś wystarczająco dobry. Naprawdę uwierzyłeś, że wszystkie niepowodzenia były z Twoje winy. Gdybyś był dość dobry, lepiej układałoby się w Waszej rodzinie.
Czy nie masz wrażenia, że jako dorosły lgniesz do osób, które są skrajnie od Ciebie zależne i wysoce krytyczne do Ciebie. Czy nie pociągają Cię osoby, które Cię upokorzyły, choć wiesz, że bez Ciebie nie umiałaby sobie poradzić. Zabiegasz o ich przychylność, ponieważ w głębi duszy wierzysz, że gdybyś był wystarczająco dobry, nie byłoby w Waszym związku takich problemów.

„To prawda, że te okropne rzeczy zrobił któryś z rodziców. Musisz jednak zrozumieć, że on był pijany”
Skutki podwójnego komunikatu są bardzo szkodliwe. Dzieci czasami słyszą „musisz zrozumieć że ojciec jest chory, czego spodziewałeś się po pijaku”. Teraz jako dorosły stałeś się najbardziej wyrozumiałą osobą na świecie. W niemal w każdej sytuacji znajdziesz sposób, by wszystko znów było w porządku – jeśli musi znaleźć się winny, chętnie weźmiesz winę na siebie. Nauczyłeś się rozumieć innych i brać całą odpowiedzialność za innych. Jeśli Cię partner źle traktuje, analizujesz sytuację i nie pozwalasz sobie na odczuwanie złości i potrzeb. W dzieciństwie nauczyłeś się rozumieć i wypierać swój ból, gdy znęcano się nad Tobą – wierzyłeś przecież, że rodzic nie postąpiłby w ten sposób, gdyby był trzeźwy.

„Następnym razem zrobię to dla Ciebie, obiecuje Ci”
Ukryta wiadomość brzmi – nie licz na to, więc uczysz się niczego nie pragnąć, aby nie doznać zawodu. Narzekasz, że musisz w związku robić wszystko i chcesz żeby partner czytał w Twoich myślach. Obawa, że mógłbyś o coś prosić i nie otrzymać tego, jest równie niejasna, jak strach przed tym, że Twoja prośba zostanie spełniona. Pierwsza sytuacja utwierdza Cię, że jesteś bezwartościowym człowiekiem i nie zasługujesz na to, czego chcesz, druga jest dla Ciebie tak obca, że właściwie nie wiesz jak zareagować. Nawet najzwyklejszy komplement sprawia, że czujesz się nieswojo.

Przez całe życie towarzyszyły Ci mity stworzone i podtrzymywane przez układy istniejące w Twojej rodzinie.
Mit: „Jeśli zwiąże się z Tobą, utracę siebie”.
Prawda: W rzeczywistości zdrowy związek dowartościowuje, a nie tłumi osobowość.
Mit: „Gdybyś naprawdę mnie znał, nie zawracałbyś sobie mną głowy”.
Prawda: Nie jesteś zapewne tak dobry aktorem, jak myślisz. Kochana osoba prawdopodobnie już dobrze Cię zna. Mimo to zależy jej na Tobie.
Mit: „Gdy odkryjesz, że nie jestem osobą doskonałą, porzucisz mnie”.
Prawda: Nikt nie jest doskonały. Doskonałość nie istnieje.
Mit: „Jesteśmy jak jedna osoba”.
Prawda: W rzeczywistości ty jesteś sobą, a ja sobą. Dopiero potem jesteśmy „my”.
Mit: „Bycie wrażliwym ma zawsze złe skutki”.
Prawda: Rzeczywiście, bycie osobą wrażliwą pociąga za sobą i dobre i złe skutki. Jest to jednak jedyna droga do intymności.
Mit: „Nigdy nie będziemy się kłócić, ani krytykować się wzajemnie”.
Prawda: W rzeczywistości pary od czasu do czasu się kłócą i krytycznie oceniają swoje zachowanie.
Mit: „Jeśli coś się nie udało, to na pewno przeze mnie, jestem okropną osobą”.
Prawda: Rzeczywiście, niektóre niepowodzenia są z Twojej winy, inne nie. Zdarzają się okropne rzeczy, ale Ty nie jesteś okropną osobą.
Mit: „Aby zasługiwać na miłość, muszę być przez cały czas szczęśliwym człowiekiem”.
Prawda: W rzeczywistości ludzie nie zawsze są szczęśliwi.
Mit: „Będziemy sobie zawsze bezgranicznie i bezwarunkowo ufać”.
Prawda: W rzeczywistości zaufanie buduje się powoli.
Mit: „Wszystko będziemy robić razem – będziemy jak jedna osoba”.
Prawda: W rzeczywistości partnerzy spędzają czas częściowo razem, po części w samotności, a także z przyjaciółmi.
Mit: „Będziesz instynktownie spełniać wszystkie moje potrzeby, pragnienia i życzenia”.
Prawda: W rzeczywistości, jeśli potrzeby, pragnienia i życzenia nie zostaną jasno wypowiedziane, są małe szanse na ich realizację.
Mit: „Jeśli nie będę przez cały czas panować nad sytuacją, nastąpi anarchia”.
Prawda: W rzeczywistości każdy posiada władzę na swoim życiem i w razie potrzeby przejmuje kontrolę nad różnymi sytuacjami poprzez świadome decyzje i uzgodnienia. Są także chwile, gdy trzeba się tą władzą podzielić lub w ogóle z niej zrezygnować.
Mit: „Jeśli będziemy się naprawdę kochali, na zawsze zostaniemy razem”.
Prawda: W rzeczywistości ludzie są razem lub rozstają się z wielu różnych powodów. Można kochać kogoś a mimo to zniszczyć związek.
Mit: „ Mój partner nigdy nie zaakceptuje mnie taką, jaką jestem, nie będzie mnie wspierał i zawsze będzie mnie krytykował”.
Prawda: W rzeczywistości nie wszystko dobrze się układa, ale zawsze masz prawo do swoich uczuć”.

Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) zgadują, co jest prawidłowe, mogą mieć trudności z konsekwentnym realizowaniem swoich planów, obawiają się mówić prawdy, osądzają się bezlitośnie, traktują siebie bardzo poważnie, przesadnie reagują na zmiany, na które nie mają wpływu, stale szukają aprobaty i potwierdzenia, zwykle czują się odmienne od pozostałych ludzi, są wyjątkowo lojalne, gdy ich partner w rzeczywistości na to nie zasługuje, są albo nadzwyczaj odpowiedzialne, albo wyjątkowo nieodpowiedzialne, mają skłonność do ograniczania się do określonego sposobu działania, nie biorąc pod uwagę innych zachowań ani możliwych konsekwencji. Ich impulsywność prowadzi do zakłopotania, czują się one zażenowane, nienawidzą samych siebie i tracą kontrolę nad otoczeniem itp. W rezultacie tracą wiele energii na naprawianie szkód.

To, że wiem czego nie chcę np. nie chcę mieć takiego domu jak w swojej rodzinie pochodzenia, nasuwa pytanie czy wiem, czego chcę?

• Dobrze jest wiedzieć, czym jest zdrowy związek.
• Dobrze jest nauczyć się go budować.
• Dobrze odrzucić szkodliwe nawyki.
• Nie unikniesz walki.
• Nie unikniesz błędów.
• Nie unikniesz zniechęcenia.
• Podobnie nieuniknione są: wspólnota, miłość, dowartościowanie, radość, pożądanie, przyjaźń, zrozumienie, współdziałanie, zaufanie, bezpieczeństwo i spokój.

Wyzwania czekają, a wybór należy do Ciebie.

Opracowanie własne na podstawie: „Lęk przed bliskością” Janet G. Woititz